اختلال شخصیت وابسته (Dependent Personality Disorder) به یک بیماری روانی است که فرد برای رفع نیازهای عاطفی و جسمی اتکای بیش از حد بر شخص دیگری مانند والدین، همسر، برادر، خواهر و یا دوست خود دارد.
1- تعریف اختلال شخصیت وابسته
صفات شخصیتی طبق الگوهایی شکل خواهد گرفت. این الگوها از تفکر فرد در مورد محیط زیست ، طیف گسترده ای از زمینه های اجتماعی و شخصی می باشند. زمانی که صفات شخصیتی انعطاف ناپذیر، ناسازگار بوده، و منجر به اختلال عملکرد قابل توجه در فرد یا پریشانی ذهنی شوند، در این صورت اختلالات شخصیت ایجاد می کند.
از ویژگی های اساسی از یک اختلال شخصیتی یک الگوی مداوم است و رفتاری پیوسته که به طرز محسوسی از انتظارات فرهنگی فرد دور است. به طوری که فرد حداقل در دو مورد از موارد زیر دچار اختلال جدی می گردد.
شناخت یا تفکر، عاطفه یا بیان عاطفی، عملکرد فردی و کنترل تکانه.
این الگوی مداوم و انعطاف ناپذیر فرد را دچار ناراحتی بالینی قابل توجه می کند. به طوری که در روابط اجتماعی، عملکرد شغلی و … دچار مشکلاتی جدی می شود. این الگو پایدار و طولانی مدت است، به طوری که رد آن را می توان در دوران نوجوانی یا اوایل دوران بلوغ پیدا کرد. اختلال شخصیت وابسته به یک نیاز فراگیر توصیف شده است.
به طوری که فرد را مطیع ساخته و همیشه ترس از جدایی در او وجود دارد. افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته دارای مشکل بزرگ تصمیم گیری در ساده ترین کار های روزمره (مانند چه لباسی بپوشند، یا اینکه آیا چتر با خود بیاورند) هستند و پی در پی درحال مشاوره گرفتن از دیگرانند تا اطمینان پیدا کنند که رفتاری که انجام می دهند درست است.
این افراد منفعل هستند و و اجازه می دهند افراد دیگر (اغلب یک نفر دیگر) درهمه کارها ابتکار عمل را در دست گیرد. بزرگسالان مبتلا به این اختلال به طور معمول به پدر یا مادر یا همسر یا خواهر و برادر و دوست صمیمی خود وابسته باشند، و نوجوانان مبتلا به این اختلال ممکن است به پدر و مادر خود وابسته شوند.
از آنجا که افراد وابسته می ترسند که حمایت دیگران را از دست دهند، اغلب جرأت ابراز مخالفت با دیگران، به ویژه کسانی که به آنان وابسته اند را ندارند.آنان همیشه احساس تنهایی می کنند و هیچگاه کاری را به طور مستثل انجام نمی دهند.
آنها برای محبت و حمایت دیگران ممکن است داوطلب انجام کارهای ناخوشایندی شوند. افراد مبتلا به این اختلال احساس ناراحتی و درماندگی دارد و هنگامی که یک رابطه نزدیک به پایان می رسد برای آنان مانند فروپاشی یک عشق یا مرگ یک مراقب مهم است. بعد از فروپاشی رابطه به سرعت به دنبال شخص دیگری برای ایجاد رابطه ای جدید هستند.
2- علائم اختلال شخصیت وابسته چیست؟
افراد مبتلا به این اختلال به انجام توانایی خود در تصمیم گیری اعتماد ندارند و احساس می کنند دیگری برای او بهتر تصمیم می گیرد. آنها ممکن است با جدایی و مرگ فردی که به آن وابسته هستند؛ نابود شوند.
علائم این اختلال عبارتند از :
- عدم توانایی در تصمیم گیری
- اعمال انفعالی شدید
- بیان مشکلات و اختلافات با دیگران
- اجتناب از مسئولیت شخصی
- اجتناب از تنها بودن
- ویرانی یا درماندگی با پایان وابستگی خود به دیگران
- قادر به پاسخگویی به خواسته های عادی زندگی
- ترس از جدایی از فرد وابسته
- به راحتی با انتقاد و یا مخالفت آسیب می بینند
- تمایل به تحمل بد رفتاری و سوء استفاده دیگران
عوارض دیگر این اختلال ممکن است شامل : افسردگی، سوء مصرف الکل و مواد مخدر، و استعداد ابتلا به سوء استفاده فیزیکی، عاطفی و جنسی.
3- دلایل اختلال شخصیت وابسته چیست؟
علت این اختلال شناخته شده نیست. این اختلال معمولاً در اوایل بزرگسالی دیده می شود. متأسفانه این اختلال به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته است. با این حال، زنان بیشتر از مردان مستعد اختلال شخصیت وابسته هستند.
4- درمان اختلال شخصیت وابسته چیست؟
روان درمانی یکی از انواع مهم درمان برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته است. درمان شناختی رفتاری بر الگوهای تفکر ناسازگارانه فرد تمرکز دارد، فرد دارای اختلال شخصیت وابسته در ناتوانی در تصمیم گیری های مهم زندگی و یا عدم توانایی برای شروع روابط مشکل دارد. برای همین در دوره های روان درمانی برای تغییر این تفکر و اعتماد به نفس بیشتر به فرد بیمارکمک می شود، که به طورمعمول طی جلسات بلند مدت انجام می شود.
دارو ممکن است برای درمان هر گونه شرایط اساسی دیگر مفید باشد. انواع خاصی از داروها مانند داروهای ضد افسردگی، آرام بخش ها ، برای بیماران مبتلا به اختلال شخصیت وابسته تجویز می شود.