سوء مصرف الکل زندگی خانوادگی، کار و روابط اجتماعی را مختل می سازد. این بیماری مزمنی است که جوان ترها بیشتر از افراد مسن، درگیر آن هستند. برای دانستن چگونگی ترک اعتیاد به الکل ابتدا بهتر است در مورد سوء مصرف الکل بیشتر بدانیم.

نکته مهم این است که ممکن است افراد معتاد به الکل اختلالات روانی دیگری همچون افسردگی یا اختلال دو قطبی داشته باشند یا افراد مبتلا به اختلالات روانی از الکل به عنوان دارو برای درمان اختلال خود استفاده نمایند که همه این موارد باید تشخیص داده شده و در طی سم زدایی و توانبخشی مراقبت و درمان پزشکی صورت گیرد.

1- اعتیاد به الکل چیست؟

فردی که دارای سوء مصرف الکل به عنوان یک الگوی مصرف همیشگی باشد، مشکلاتی را تجربه خواهد کرد که عبارتند از:

عدم انجام مسئولیت های عمده در کار، مدرسه و خانه
مصرف نوشیدنی الکلی در شرایط که از نظر فیزیکی خطرناک است ، مانند رانندگی
داشتن مشکلات قانونی در محدوده زمانی مصرف الکل، مانند رانندگی که تحت تاثیر الکل صدماتی به خود و دیگران می زند.
نوشیدن الزامی الکل علی رغم مشکلات مالی، خانوادگی و …

اعتیاد به الکل، یا وابستگی به الکل، شدید ترین شکل سوء مصرف الکل است. الکلیسم بیماری مزمنی است که با سلامت جسمی ، روانی ، خانوادگی و مسئولیت های اجتماعی تداخل دارد. یک الکلی با وجود مشکلات جدی قانونی، سلامت، خانواده و روابط اجتماعی همچنان به نوشیدن الکل ادامه خواهد داد.

سو مصرف الکل در هر جنس، نژاد و قومیت مشاهده می شود. نزدیک به 14 میلیون نفر در ایالات متحده اعتیاد به الکل دارند. مردان بیشتر از زنان به مصرف الکل وابسته اند. ولی زنان بیشتر از مردان دچار اختلالات سوء مصرف الکل قرار می گیرند.علاوه بر این، سوء مصرف مزمن الکل تلفات فیزیکی بیشتری در زنان نسبت به مردان رخ می دهد. وابستگی به الکل و مشکلات مرتبط با پزشکی مانند مغز، قلب، و آسیب کبدی و … در زنان نسبت به مردان با پیشرفت بیشتری انجام می شود.

بالاترین مصرف الکل در سنین جوانی و در سال های 18-29 سالگی است، و کمترین میزان در میان بزرگسالان 65 ساله و مسن تر می باشد. اثرات الکل در سنین مختلف، متفاوت است. سالمندان الکلی بیشتر در معرض خطر تصادف با خودرو، سقوط و انواع دیگر از عوارض و صدمات مصرف الکل قرار می گیرند. بیش از 150 داروها با الکل تداخل دارند. برای همین باید در مصرف دارو به همراه الکل توجه داشت.

2- علائم اعتیاد به الکل چیست؟

الف) وابستگی به الکل

اعتیاد به الکل، همچنین به عنوان وابستگی به الکل شناخته شده است، یک بیماری است که شامل:

ولع مصرف: یک نیاز قوی یا اجباربه نوشیدن
از دست دادن کنترل: عدم توانایی در محدود کردن نوشیدن در هر شرایط
وابستگی جسمی: شامل شواهدی از تحمل نسبت به الکل و انصراف
تحمل: نیاز به نوشیدن مقدار زیادی الکل به منظور لذت و مستی
علائم ترک: تهوع، استفراغ، تعریق، لرزش، توهم (بینایی یا شنوایی)، اضطراب و حتی تشنج. این علایم در افرادی که مصرف کنندگان زیاد و طولانی مدت الکل هستند ، رخ می دهد.

ب) سوء مصرف الکل

سوء مصرف الکل با وابستگی به الکل متفاوت است. در سوء مصرف الکل به ولع بسیار قوی در مصرف الکل دیده نمی شود. فرد ممکن است با نوشیدن الکل کنترل خود را از دست داده و رفتارهایی خلاف عرف انجام دهد که مشکلاتی در محل کار، خانه، مدرسه ومشکلات قانونی ایجاد می کند. در این موارد معمولاً نشانه هایی از وابستگی جسمی دیده نمی شود.

پاسخ به چهار پرسش زیر می تواند کمک کند که فرد در نوشیدن الکل دچار مشکل است یا خیر؟

آیا تا کنون احساس کردید که باید آشامیدنی خود را کاهش دهید؟
آیا باعث آزار کسی شدید و مورد انتقاد در این باره قرار گرفته اید؟
آیا تا کنون احساس بد یا گناه نسبت به آشامیدن داشته اید؟
آیا تا به حال با مصرف الکل، در صبح دچار ناراحتی عصبی بودید و سعی در خلاص شدن از این حال داشته اید؟

پاسخ مثبت به یکی از چهار سوال نشان می دهد ممکن است مشکلی داشته باشید. در صورت پاسخ مثبت به بیش از یک سوال بدین معنا است که به احتمال زیاد مشکلی وجود دارد. در هر صورت، بلافاصله با یک دکتر یا به مراکز ارائه مراقبت های بهداشتی مراجعه و با آنها مشورت نمایید. چرا که بهترین اقدام ، درمان در همان مرحله آغازین است.

حتی اگر پاسخ شما به تمام سوالات بالا، منفی باشد باز هم ممکن است نیازبه کمک داشته باشید. اگر شما با مصرف نوشیدن الکل در محل کار، روابط خود با دیگران ، سلامت و یا قانون با مشکلاتی روبرو هستید بدانید دچار سوء مصرف الکل هستید و می تواند برای شما و دیگران خطر آفرین باشد.

اثرات جانبی اعتیاد به الکل:

بروز بالاتر از بیکاری
بروز خشونت خانگی
مشکلات حقوقی

خطرات سلامتی اعتیاد به الکل چیست؟

افزایش بروز سرطان، به خصوص سرطان حنجره، مری، کبد و روده بزرگ
هپاتیت الکلی، سندرمی حاد است که بیماران آن در حدود 100 گرم الکل در روز و در طول زمانی بیش از یک سال مصرف نمودند. علائم می تواند شامل : تب، یرقان و کبد بزرگ
بیماری حاد یا مزمن پانکراتیت (التهاب لوزالمعده)
سیروز کبد ، که در اثر سوء مصرف الکل ایجاد می شود و افرادی که دچاربیماری هپاتیت الکلی شدند نیز اکثراً به سیروز منجر شوند و یا تغییرات فیبروتیک در کبد می شود.
نوروپاتی الکلی یا تغییرات دژنراتیو(نابود کننده) در سیستم عصبی، موثر براعصاب حسی و حرکتی
کاردیومیوپاتی مشروبات الکلی( گرفتگی عضلات قلب)
فشار خون بالا
تغذیه کمبود B12، ویتامین، فولات، تیامین
اختلال در نعوظ
قطع قاعدگی
سندرم الکل جنینی ،مجموعه اختلالات دوران جنینی است که به دلیل نوشیدن الکل در دوران بارداری صورت می گیرد.
افسردگی
تلفات تصادفات رانندگی
مرگ تصادفی
افزایش خطر خودکشی
زوال عقل
کورساکف یا آنسفالوگرافی ورنیکه : در اثر کمبود تیامین و ویتامین B1 ، تغییراتی در سیستم عصبی مرکزی ایجاد می شود که طی آن بیمار دچار فراموشی ، از دست دادن تعادل (آتاکسی) و نابینایی می گردد.

3- دلایل اعتیاد به الکل:

احتمال اعتیاد به الکل می تواند با هر دو عامل ژنتیکی و محیطی صورت گیرد.

4- درمان اعتیاد به الکل چیست؟

بسیاری از مردم با مشکلات و بیماری های ناشی از مصرف الکل رابه رسمیت نمی شناسند. حتی در گذشته بر این اعتقاد بودند که برای درمان الکل تنها باید فرد الکلی را ا زمصرف الکل محروم ساخت، اما در حال حاضر تحقیقات نشان داده است که مشاوره دلسوزانه و همدلانه موثرتر از محروم کردن صرف از الکل است.

بیشترین نیاز فرد الکلی، کمک برای بهبود یافتن از بیماری است. در اغلب موارد، میزان بازگشت بالا است. با این حال، با پشتیبانی و درمان، بسیاری از مردم قادر به ترک نوشیدن آن شده و به زندگی طبیعی باز می گردد. برنامه های درمان اعتیاد به الکل، با استفاده از مشاوره و دارو صورت می گیرد.

سه مرحله کلی در درمان بیماران الکلی عبارتند از:

مرحله اول مداخله:

مداخله در درمان نقش تأثیر گذاری دارد. تحقیقات نشان می دهد که درمان های سنتی که مداخله با تهدید نزدیکان یا اعضای خانواده صورت می گرفت، درمان درستی نبوده و اثر مطلبوبی نداشتند. اگرمداخله روند دیگری داشته باشد به صورتی که اعضای خانواده یا نزدیکان سعی برای کمک و حل مشکل داشته باشند ، نتیجه ای به مراتب مطلوب تر خواهد داشت.

هنگامی که مشکل شناخته شد، حال پرهیز از مصرف الکل برای کسانی که وابسته هستند، لازم می شود. برای کسانی که مصرف کنندگان مشکل ساز هستند، باید اعتدلال رعایت گردد. از آنجایی که بسیاری از مصرف کنندگان الکل به این باور است که خود می توانند میزان مصرف خود را کنترل نمایند، باید این باور خود را عملی سازنند که آیا این یک راه موثر برای مقابله با این مشکل هست یا خیر؟ بهترین راه درمان محرومیت از الکل و همیاری نزدیکان است.

افرادی که اعتیاد به الکل دارند غالباً افراد نزدیک و خانواده خود را نیز تحت تأثیر قرار می دهند لذا در کنار درمان فرد بیمار، مشاوره اعضاء خانواده نیز ضروری است. کمک گرفتن از مشاور خانواده جزوی از مسیر درمان این افراد برای رسیدن به موفقیت می باشد.

مرحله دوم سم زدایی:

سم زدایی معمولا چهار تا هفت روز طول می کشد که باید با کنترل و نظارت صورت گیرد، تا در صورت لزوم ، دارو درمانی نیز انجام شود. پیش از سم زدایی آزمون برای سایر مشکلات پزشکی ضروری است. به عنوان مثال، مشکلات کبدی و لخته شدن خون که در این بیماران متداول است . در رژیم غذایی بیمار باید دقت شود تا با ویتامین های لازم عوارض مرتبط با خروج حاد الکل از بدن رخ ندهد مانند جنون خمری که می تواند کشنده باشد. افسردگی یا سایر اختلالات خلق و خوی زمینه باید ارزیابی و درمان گردد.

مرحله سوم از توانبخشی:

توانبخشی است که طی آن با برنامه های توانبخشی تلاش برای جلوگیری به بازگشت دوباره بیمار به الکل می شود. مشاوره، حمایت روانی، پرستاری و مراقبت های پزشکی معمولاً در این برنامه ها انجام می گردد. برای اجرای برنامه های توانبخشی بیمار می تواند در مرکز درمانی بستری شود، یا اینکه بیمار در خانه خود باشد و برای شرکت در جلسات توانبخشی به مراکز مراجعه نماید که اصطلاحا بیمار سرپایی گویند.

موسسه ملی سوء مصرف الکل (NIAAA) پیشرفت قابل توجهی در مورد ارزیابی درمان انجام داد. در این موسسه انواع جدیدی از درمان برای افرادی که مشکلات مرتبط با الکل دارند، ساخته شد. NIAAA یک مطالعه ای در مقیاس بزرگ با حمایت مالی طرح ریزی نمود که تمرکز آن بر درمان های رفتاری و شناختی برای سوء مصرف الکل انجام شد.

این مرکز طی 12 مرحله و به مدت یک سال نوشیدن الکل را کاهش و قطع کرد. و بعد از سه سال و طی بررسی هایی گزارش داده شد که حدود یک سوم از شرکت کنندگان بدون مشکل، زندگی طبیعی خود را می گذرانند.

از دیگر روش های درمانی که در کاهش مشکلات الکل موثر گرفته اند عبارتند از مداخله مختصر برای معتادان الکل (افرادی که وابستگی شدیدی به الکل ندارند) و رفتار درمانی است.