عاقبت بیماران اسکیزوفرنی؟

اسکیزوفرنی چیست

اسکیزوفرنی بیماری روانی شدید و مزمن است که بیش از 2 میلیون آمریکایی بالای  18 سال به آن مبتلا هستند. علائم این بیماری شامل شنیدن صدا های غیر واقعی،  فکراینکه دیگران ذهن او را می خوانند یا افکارش را کنترل می کند و یا قصد آسیب به او را دارند. این افکار می تواند باعث ترس و وحشت در فرد گردد، و رفتار آشفته ای از خود نشان دهد که  غیر قابل درک باشد.

افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است هنگام صحبت ظاهری بی احساس داشته باشند یا احساس آنها با شرایط همخوان نباشد. آنها ممکن است ساعت ها نه حرکتی و یا نه صحبتی کنند. گاهی اوقات افراد مبتلا به اسکیزوفرنی تا زمانی که درباره افکار خود صحبتی نکنند به نظر می رسد کاملاً خوب هستند.

افراد مبتلا به اسکیزوفرنی بر خانواده و جامعه خود تأثیر می گذارند. آنان نمی توانند کار کنند یا از خود مراقبت کنند، بدین ترتیب به کمک دیگران نیازمندند.

ابتلا به بیماری اسکیزوفرنی در مردان و زنان و در تمام گروههای قومی تقریباً به یک اندازه است. علائمی مانند توهم و هذیان معمولاً بین سنین 30 – 16  بیشتر دیده می شود.  این بیماری بیشتر پس از سن 45 سالگی مشاهده می شود و به ندرت در کودکان رخ می دهد، اما  شروع اسکیزوفرنی دردوران کودکی  رو به افزایش است. تشخیص اسکیزوفرنی در نوجوانان کار سختی است. به این دلیل که اولین نشانه های این بیماری مانند تغییر دوستان، پایین آمدن نمرات، مشکلات خواب، تحریک پذیری  با رفتار رایج در میان نوجوانان یکی می باشد. عواملی مهمی وجود دارد که می تواند شروع ابتلا به اسکیزوفرنی (Schizophrenia)  را نشان دهد که عبارتند از :  تنها ماندن  و دوری از دیگران، افزایش افکار غیر معمول و سوء ظن، و داشتن سابقه جنون در خانواده. در افراد جوان که دچار این بیماری می شوند، این مرحله از این اختلال “پیش درآمد” نامیده می شود.

علائم اسکیزوفرنی چیست؟

اولین نشانه های اسکیزوفرنی غالباً تغییرات گیج کننده، و یا حتی تکان دهنده، در رفتار است. مقابله با علائم می تواند  به خصوص برای خانواده ها چالش ایجاد نماید و شخص بیمار را پیوسته با زمان سلامتش مقایسه کنند.

علائم اسکیزوفرنی به سه گروه طبقه بندی  می شوند: مثبت، منفی، و آشفته.

فرد مبتلا می تواند دو یا چند علامت زیر را برای حداقل یک هفته داشته باشد.

1-علائم مثبت:

علائم مثبت ، علائمی هستند که فرد مبتلا آن علائم را دارد ولی در فرد سالم دیده نمی شود. افراد مبتلا به علائم مثبت غالباً، ” ارتباط با واقعیت را از دست می دهند. انواع علائم مثبت :

2-توهم :

 دیدن چیزی که وجود خارجی ندارد. توهم های شنیداری، بینایی و بویایی و سایر حواس. صدا رایج ترین نوع توهم در اسکیزوفرنی است. به طوری که فرد اسکیزوفرنی صدایی را می شنود که او را به کاری دعوت می کند یا هشدار به خطری می دهد. گاهی اوقات صدای صحبت دو نفر را می شنود که وجود خارجی ندارند. افراد اسکیزوفرنی ممکن است صدایی را برای مدت طولانی بشنود ولی به کسی نگوید.

در توهم دیداری هم فرد کسی یا اشیائی را می بیند که وجود خارجی ندارد. گاهی این توهمات شدید می شود و گاهی ضعیف تر و حتی برای مدتی از بین می رود که این بستگی به دریافت درمان دارد.

3-هذیان :

از علائم مثبت افراد اسکیزوفرنی داشتن هذیان ها است. هذیان باورهای غلطی هستند که مربوط به فرهنگ یا مذهب نیستند، بلکه این افراد باور به چیز های غیر منطقی دارند که به هیچ وجه غیر منطقی بودن آن را نمی پذیرند. برخی از توهماتی عجیب و غریب به نظر می رسد، مانند اعتقاد دارد که همسایه اش می تواند رفتار او را با امواج مغناطیسی کنترل داشته باشد یا شب قبل چند مریخی مغز او را در آوردند یا ایستگاه های رادیویی در حال پخش افکار اوست. گاهی اوقات آنها بر این باورند که شخص دیگری هستند، مانند یک چهره مشهور تاریخی هستند. اما گاهی اوقات هذیان های عجیب نیستند مانند هذیان های پارانوییدی یعنی امکان آن وجود دارد ولی بعید به نظر می آید. مثل کسی همیشه دنبال اوست و قصد آسیب رساندن دارد یا همسرش قصد مسمومیت او را دارد. این باورها “هذیان آزار و اذیت” نامیده می شود.

4-اختلالات فکری :

 این افراد در تفکر خود دچار مشکل می شوند. یک شکل از اختلال در تفکر، “تفکر آشفته” نام دارد. این زمانی است که یک فرد دارای مشکل سازماندهی افکار خود ، به صورت منطقی باشد. در این صورت فرد ممکن است درهم و آشفته صحبت کند و درک جملات آنان مشکل باشد. شکل دیگری از تفکر که در آن انسداد تفکر وجود دارد. این زمانی است که یک فرد بیمار به طور ناگهانی  کلامش  متوقف شود . وقتی پرسیده می شود که چرا حرفش را قطع کرده است ، ممکن است بگوید که انگار این فکر از سرش پریده است. در نهایت، یک فرد با اختلال در تفکر ممکن است از کلمات بی معنی در میان جملاتش استفاده کند. واژه های جدید و بی معنا. اصلاحاً واژه سازی می کند (neologism).

5-اختلالات حرکتی :

در این افراد حرکات بدن آشفته به نظر می رسد. فرد مبتلا به اختلال حرکتی ممکن است حرکتی را بارها و بارها تکرار کند. نوعی از اختلالات حرکتی کاتاتونیا است که فرد حرکت نمی کند و در یک حالت ساعت ها باقی می ماند. امروزه نوع  کاتاتونیا نادر است.

6-علائم منفی:

علائم منفی علائمی هستند که فرد مبتلا آن را ندارد ولی افراد سالم دارند. تشخیص علائم منفی  کار آسانی نیست و گاهی اوقات با بیماری افسردگی و سایر بیماری های روانی اشتباه گرفته می شود. این علائم شامل موارد زیر است:

• داشتن چهره بی تفاوت یا صدایی کسل کننده و یکنواخت

• عدم لذت در زندگی روزمره

• عدم توانایی برای شروع و تداوم فعالیتهای برنامه ریزی شده

• کم صحبت کردن، حتی زمانی که مجبور به تعامل با دیگران است

مردم با علائم منفی نیاز به کمک در کارهای روزمره دارند. آنها اغلب بهداشت عمومی را رعایت نمی کنند و ممکن است به نظر برسد که فرد  تنبلی هستند، اما این علامت ناشی از عوارض اسکیزوفرنیا است.

نشانه های شناختی اسکیزوفرنی

نشانه های شناختی نیز علامتی منفی است.  شناسایی نشانه های شناختی معمولاً تنها زمانی که تست انجام شوئد، مشخص می گردد. نشانه های شناختی عبارتند از:

• ناتوانایی برای درک اطلاعات و استفاده از آن در تصمیم گیری ها

• مشکل تمرکز یا توجه

• مشکلات حافظه

مشکل نشانه های شناختی اغلب زندگی عادی را برای فرد بیمار سخت می سازد و باعث مشکلاتی را او می گردد.

علائم می تواند بسته به نوع اسکیزوفرنی مختلف:

• انواع پارانوئید اغلب احساس اضطراب، خشم دارند و پی در پی در حال  جر و بحث با دیگران هستند. در اغلب موارد، و به دروغ بر این باورند که دیگران در حال تلاش به آنها و یا عزیزان خود آسیب برساند.

• انواع نابسامان مشکلات تفکر دارند و اغلب رفتار کودکانه دارند و احساسات کمی نشان می دهد.

• انواع تمایز نیافته ممکن است علائم بیش از یک نوع  اسکیزوفرنی را داشته باشند. دارای توهم، هذیان، در هم ریختگی رفتاری باشند.

• انواع باقی مانده تجربه برخی از علائم اسکیزوفرنی را دارند. معمولاً هذیان یا توهم خاصی ندارند. ولی در هم ریختگی رفتاری در آنن مشاهده می شود، و به دلیل وجود چند علائم ( مثل کندی هیجانی یا گوشه گیری) و تداوم آن از انواع اسکیزوفرنی هستند.

دلایل بیماری اسکیزوفرنی

کارشناسان فکر می کنند بیماری اسکیزوفرنی توسط عوامل متعددی  ایجاد می شوند. ژنتیک  و محیط زیست در این اختلال نقش مهمی دارد. این بیماری در 1 درصد از جمعیت عمومی رخ می دهد، اما 10 درصد افراد اسکیزوفرنی، خویشاوند درجه اول مانند پدر، مادر، خواهر و یا برادر نیز به این بیماری دچار بودند.

افرادی که بستگان درجه دوم (خاله، عمه، پدربزرگ و مادربزرگ و یا عموزاده) دارای این اختلال بودند، احتمال این بیماری کمتر در آنان وجود دارد. بالاترین  خطر ابتلا در دو قلو های همسان است که اگر یکی از دوقلو ها دچار این بیماری شود، 40 تا 65 درصد امکان ابتلا در دیگری هم وجود دارد.

دانشمندان بر این باورند یک ژن باعث  خطر ابتلا به اسکیزوفرنی نمی شود و در این بیماری چند ژن عامل خواهند بود. در واقع، تحقیقات اخیر نشان داده که در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، جهش های ژنتیکی نادر وجود دارد. این تفاوت ژنتیکی صدها ژن مختلف احتمالاً باعث  اختلال در رشد مغز می گردد.

مطالعات دیگر نشان می دهد که اسکیزوفرنی ممکن است از یک ژن خاص باشد که به ساخت بخش مهم مغز مربوط باشد و باعث اختلال جدی درمغز، و مشکل رشد مهارت های عملکردی شود. تحقیق در این ژن در حال انجام است.

دانشمندان بر این تصورند که  علاوه بر ژن ها عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض ویروس ها ، سوء تغذیه قبل از تولد، مشکلات در زمان تولد، و سایر عوامل روانی اجتماعی شناخته نشده بر ابتلا و بروز این اختلال موثرند.

دانشمندان فکر می کنند که عدم تعادل در شیمی مغز و ساختار این مجموعه شامل انتقال دهنده های عصبی دوپامین و گلوتامات، و احتمالاً دیگران، نقش مهمی در اسکیزوفرنی ایفا می کند. انتقال دهنده های عصبی کمک می کنند تا سلول های مغز با هم ارتباط برقرار کنند. دانشمندان در حال جمع آوری اطلاعات بیشتر در مورد شیمی مغز، و ارتباط آن با اسکیزوفرنی هستند. نظریه درباره  تفاوت بطن های مغز افراد مبتلا به اسکیزوفرنی  با افراد سالم  را مطرح می کند. به عنوان مثال، در برخی از افراد، نه در همه مبتلایان به اسکیزوفرنی دیده شده که دارای بطن های بزرگتری در مغز هستند.

مغز افراد اسکیزوفرنی ماده خاکستری کمتری دارد ، و برخی از مناطق مغز ممکن است فعالیت کمتر یا بیشتری داشته باشد. مطالعات بافت مغز، پس از مرگ افراد اسکیزوفرنی و سالم  تفاوت هایی را در مغز این دو نشان می دهد. دانشمندان تغییرات کوچک مانند توزیع و یا ویژگی های سلول های مغزی که احتملاً قبل از تولد رخ داده را نیز موثر می دانند. برخی از کارشناسان فکر می کنند مشکلاتی در طول رشد مغز در قبل از تولد، ممکن است با این نقص در ارتباط  باشد.

این مشکل ممکن است در یک فرد تا زمان بلوغ بروز نکند. مغز در دوران بلوغ دستخوش تغییرات عمده می شود، و این تغییرات می تواند علائم روان پریشی را آغاز کند. با توجه به تحقیقات زیادی که در این زمینه انجام شده، اما هنوز نیاز به تحقیقات بیشتری است.

درمان اسکیزوفرنی چگونه است؟

از آنجا که اسکیزوفرنی یک بیماری خاص است و علل آن هنوز شناخته نشده، درمان بیشتر در از بین بردن علائم این بیماری تمرکز می کند. درمان شامل داروهای آنتی سایکوتیک و درمان های مختلف روانی است.

1-بستری در بیمارستان:

بستری شدن در بیمارستان در مرحله حاد بیماری ضروری است. چرا که افکار خودکشی جدی وجود دارد و قادر به مراقبت از خود نیست. برای درمان هذیان، توهم، و سوء مصرف مواد مخدر و الکل بستری شدن در بیمارستان لازم است.

2-دارو:

دارو های روان پریشی تا حد زیادی برای بیماران مفید بوده و باعث کاهش علائم روان پریشی می گردد و معمولاً اجازه می دهد که بیمار به عملکرد موثرتر و مناسب تر دست یابد. اگر چه داروهای آنتی سایکوتیک درمان قطعی نیستند ولی در حال حاضر بهترین درمان است، تا علائم روانی بیشتر نشود. تجویز دارو ها باید توسط یک پزشک متخصص انجام شود. انتخاب و دوز دارو برای  درمان اختلالات روانی مهم است. دوز دارو برای هر بیمار فرق می کند، و مقدار داروی مورد تعداد زیادی از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی پس از مصرف داروهای آنتی سایکوتیک بهبود قابل توجهی یافتند.

از سال 1990داروهای جدید ضد جنون (آتیپیک ضد روان پریشی) معرفی شدند. کلوزاپین موثرتر از دیگر داروهای ضد روان پریشی بوده است. از عوارض دارویی کلوزاپین کاهش گلبول های سفید و ایمنی بدن است.این افراد ممکن است دچار بیماری آگرانولوسیتوز شوند. بدین منظور افرادی که کلوزاپین مصرف می کنند حتماً باید تعداد گلبولهای سفید خونشان در هرهفته یا دو هفته مورد آزمایش قرار گیرد. اما کلوزاپین برای افرادی که به دیگر داروهای آنتی سایکوتیک پاسخ نداده اند، مفید است. دیگر داروهای جدید و از جمله ریسپریدون، الانزاپین، کویتاپین، زیپرازیدون، مصرف آریپیپرازول امن تر از داروهای قدیمی تر است چرا که آنها آگرانولوسیتوز ایجاد نمی کند.

داروهای آنتی سایکوتیک اغلب در درمان نشانه های جنون جوانی، به ویژه توهم و هذیان بسیار موثر است. با این حال  آید آنان در درمان مشکلات کاهش انگیزه و بی تفاوتی چندان مفید نباشند. داروهای قدیمی تر نورلپتیک مانند هالوپریدول یا کلرپرومازین، ممکن است عوارض جانبی  داشته باشد که در اغلب موارد، کاهش دوز یا تغییر به یک دارو های مختلف ممکن است این عوارض جانبی را کاهش دهد. داروهای جدیدتر، الانزاپین، کویتاپین، ریسپریدون، زیپرازیدون، مصرف آریپیپرازول به نظر می رسد کمتر مشکلاتی ایجاد می کنند. گاهی اوقات هنگامی که افراد با بیماری افسردگی، مراجعه می کنند علائم را بدتر می کنند.

بیماران و خانواده گاهی اوقات در مورد داروهای آنتی سایکوتیک های مورد استفاده در درمان این بیماری هم از نظر عوارض جانبی و اعتیادآور بودن آنان نگران هستند. داروهای آنتی سایکوتیک انجام سرخوشی یا رفتار اعتیاد آور در افراد تولید نمی کند.تصور غلط دیگر در مورد داروهای آنتی سایکوتیک است که آنها به عنوان یک نوع کنترل کننده ذهن عمل می کنند. داروهای آنتی سایکوتیک مورد استفاده در دوز مناسب کنترل کننده ذهن نیستند. در حالی که این داروها می تواند یک اثر آرام بخش مفید ایجاد کنند و باعث کاهش توهم، اضطراب، سردرگمی، و توهمات گردند. بنابراین، داروهای آنتی سایکوتیک در نهایت به فرد بیمار کمک می کنند تا از دنیای غیر عقلانی فاصله گرفته و عقلانی تر زندگی کنند.

3-پاسخ به دارو:

داروهای ضد روان پریشی معمولاً به صورت قرص یا مایع است. برخی از داروهای ضد روان پریشی، ماهی یک یا دو بار مصرف می شوند.

نشانه های جنون جوانی مانند احساس آشفتگی و داشتن توهم، معمولاً در عرض یک روز از بین می روند. نشانه هایی مانند هذیان معمولاً  بعد از چند هفته از بین می روند. پس از حدود شش هفته، از مصرف دارو بسیاری از بیماران بهبود خود را تا حدودی به دست می آورند.

با این حال، افراد مختلف واکنش های متفاوتی نسبت به دارو های ضد روان پریشی دارند و هیچ کس نمی تواند از قبل بگویید که یک فرد چگونه به این دارو ها پاسخ خواهد داد. برای همین بیماران باید با پزشکان همکاری بیشتری نمایند تا بهترین دارو یا ترکیبی از چند دارو با دوز مناسب مشخص شود.

برخی افراد ممکن است با مصرف دارو علائمشان بدتر شود. در این صورت حتماً باید به پزشک اطلاع داد تا دکتر هر چه زودتر اقدام لازم جهت قطع یا تعویض دارو نماید. برخی از بیماران با احساس بهبودی مدتی بعد از درمان، دارو را بدون اجازه پزشک قطع می کنند. اما هیچ وقت نباید داروهای ضد جنون را بدون صحبت با دکتر خود متوقف کند. اگر لازم به قطع باشد باید آرام آرام دارو قطع شود و دارو جایگزین تجویز گردد.

4-بر اثر عوارض جانبی دارو:

داروهای آنتی سایکوتیک، در واقع مثل تمام داروها، عوارض جانبی دارند. عوارض جانبی شامل خواب آلودگی، بی قراری، اسپاسم عضلانی، خشکی دهان، لرزش، تاری دید، ضربان قلب سریع، حساسیت به نورخورشید، خارش پوست یا مشکلات قاعدگی برای زنان. بیشتر عوارض جانبی پس از چند روز و با تنظیم دوز یا استفاده از داروهای دیگر رفع می شود. افرادی که در حال مصرف داروهای ضد روان پریشی هستند، نباید رانندگی کنند تا دارو کاملاً تنظیم شود.

داروهای آنتی سایکوتیک های آتیپیک می تواند باعث افزایش وزن و تغییرات در متابولیسم فرد شود. این ممکن است خطر ابتلای فرد به ابتلا به دیابت و کلسترول بالا را افزایش دهد. وزن یک شخص، سطح گلوکز، و سطوح چربی باید به طور منظم توسط دکتر معالج کنترل شود.

یکی از عوارض جانبی طولانی مدت مشکل دیسکینزی کینزیا (TD) یک اختلال است که با حرکات غیر ارادی اغلب موثر بر دهان، لبها، زبان است، و گاهی اوقات بخش های دیگر بدن اتفاق می افتد.تعداد کمتری از افراد که از آنتی سایکوتیک های آتیپیک استفاده می کنند، ممکن است دچار این عارضه گردند که باید به پزشک خود اطلاع دهند.

علاوه بر این،  اگر دوز مصرفی بسیار بالا باشد، مشکلاتی از قبیل علائم شبیه پارکینسون ظاهر می شود. داروهای ضد روان پریشی می تواند اثرات جانبی ناخوشایند یا خطرناک با تداخل با دارو های دیگر ایجاد نماید. به همین دلیل، پزشک معالج باید از مصرف سایر دارو های بیمار آگاه باشد.

روان درمانی اجتماعی بیماران اسکیزوفرنی:

روان درمانی اجتماعی می تواند به افراد مبتلا به اسکیزوفرنی که از داروهای ضد جنون استفاده می کنند، کمک کنند. روان درمانی اجتماعی به این بیماران کمک  می کند تا با چالش های روزمره بیماری، از جمله مشکل ارتباطات، مراقبت از خود، کار و … کنار آیند. یادگیری و استفاده از مکانیسم های مقابله به این مشکلات اجازه می دهد افراد مبتلا به اسکیزوفرنی  در مدرسه ، کار و محیط های اجتماعی شرکت کنند.

بیمارانی که به طور منظم روان درمانی دریافت می کنند و از دارو استفاده می کنند به احتمال کمتری بیماریشان بازگشت خواهد کرد ، و یا نیاز به بستری در بیمارستان پیدا خواهند کرد.

مهارت های مدیریت بیماری اسکیزوفرنی

افراد مبتلا به اسکیزوفرنی می تواند یک نقش فعال در مدیریت بیماری های خود داشته باشند. هنگامی که بیماران حقایق اساسی در مورد اسکیزوفرنی و درمان آن را یاد بگیرند، آنها می توانند با تصمیم گیری آگاهانه از خود مراقبت نمایند. اگر برخی  علائم هشدار دهنده  بازگشت بیماری را بشناسند، در جهت بهبودی و مراجعه به پزشک اقدام می کنند.

درمان جامع و همزمان اسکیزوفرنی و سوء مصرف مواد

سوء مصرف مواد شایع ترین اختلال همزمان در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی است. اما برنامه های درمان اعتیاد عادی معمولاً نیازهای ویژه افراد اسکیزوفرنی را پوشش نمی دهد. هنگامی که برنامه های درمان اسکیزوفرنی و برنامه های درمانی دارو هم استفاده می شود، در این صورت بیماران نتایج بهتری دریافت خواهند نمود.

توانبخشی

توانبخشی شامل یک بخش وسیعی از مداخلات غیر پزشکی با تاکید بر آموزش های اجتماعی و حرفه ای برای کمک به بیماران است. از آنجا که بیماران اسکیزوفرنی معمولاً در طول سالهای بحرانی زندگی (بین سنین 18 تا 35)  ظاهر می شود، و به همین دلیل باعث می شود که تفکر عادی و عملکرد بیمار دچار مشکل گردد. برنامه های توانبخشی دو زمینه شغلی و درمان خاص برای بهبود مهارت های شناختی طراحی شده است. برنامه ها ممکن است شامل مشاوره های حرفه ای، آموزش های شغلی، حل مسئله، مهارت های مدیریت پول، استفاده از حمل و نقل عمومی و آموزش مهارت های اجتماعی باشد. این برنامه ها به بیماران کمک می کند تا به زندگی طبیعی باز گردند.

روان درمانی فردی

روان درمانی فردی شامل جلسات منظم بین بیمار و درمانگر حرفه ای می باشد. جلسات ممکن است در مشکلات فعلی یا گذشته، تجربیات، افکار، احساسات، و یا روابط تمرکز داشته باشد. رابطه مثبت با درمانگر به عنوان منبع قابل اعتماد از اطلاعات، همدردی، تشویق، و امید،  که برای مدیریت این بیماری ضروری است. درمانگر می تواند به بیماران کمک کند  تا درک بهتری از بیماری و زندگی خود داشته باشد. باید توجه داشت که روان درمانی جایگزینی خوب برای داروهای ضد جنون نیست.

درمان رفتار شناختی

رفتار درمانی شناختی (CBT) یک نوع از روان درمانی است که در تفکر و رفتار تمرکز دارد. CBT حتی زمانی که بیمار از دارو استفاده می کند، به افراد مبتلا به اسکیزوفرنی کمک می کند که چگونه به افکار واقعی متمرکز شوند، و به صداهای  غیر واقعی گوش ندهند. CBT می تواند به کاهش شدت علائم کمک کند و باعث کاهش خطر بازگشت بیماری گردد.

آموزش خانواده

اغلب بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی بعد از مرخص شدن از بیمارستان نزد خانواده باز می گردند. بنابراین مهم است که اعضای خانواده، مشکلات مرتبط با این بیماری را به خوبی درک کنند. با کمک یک درمانگر، آنها می توانند راه هایی برای به حداقل رساندن احتمال بازگشت ، مهارت های حل مسئله ، و مدیریت نسبی بیمار خود را یاد بگیرند.