اختلال پرخوابی چیست (Hypersomnia Disorder)

خواب آلودگی یا پرخوابی مفرط که مدت یک ماه یا بیشتر طول بکشد. ممکن است بیشتر بر نوجوانان و بزرگسالان جوان دیده شود. این اختلال می تواند یکی از علائم افسردگی باشد. پایبندی به روال خواب خوب، می تواند علائم را کاهش دهد.

• 

1- تعریف پرخوابی

پرخوابی با دوره های خواب آلودگی بیش از حد روزانه، یا خواب شبانه طولانی مدت مشخص می شود.افرادی که دارای اختلال پرخوابی می باشند، اغلب بارها و بارها در طول روز در زمان های نامناسب مانند محل کار، در حال مصرف غذا و یا در مکالمات مجبور به خواب می شوند.

بیماران اغلب خواب طولانی داشته و مشکل از بیدار شدن از خواب دارند، و در بیداری نیز ممکن است احساس گیجی داشته باشند. علائم دیگراختلال پرخوابی شامل : اضطراب، افزایش التهاب، کاهش انرژی، بی قراری، در خود ماندن، آهسته سخن گفتن، از دست دادن اشتها، توهم و مشکل حافظه است. برخی از بیماران توانایی عملکرد در خانواده، روابط اجتماعی، شغلی و یا دیگر تنظیمات را از دست بدهند.

اختلال پرخوابی ممکن است توسط مصرف مواد مخدر یا الکل صورت گیرد.انواع اختلالات خواب از جمله حمله خواب و یا آپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب)، و یا اختلال در عملکرد سیستم عصبی خودکار ایجاد شود.

در برخی از موارد این اختلال از یک مشکل جسمی ایجاد می گردد مانند یک تومور، ضربه به سر و آسیب به سیستم عصبی مرکزی. برخی داروها، یا قطع دارو ها، نیز موجب این اختلال می شوند. شرایط پزشکی از جمله بیماری های اسکلروز ، افسردگی، آنسفالیت، صرع و یا چاقی ممکن است به این اختلال کمک کند. برخی از افراد به نظر می رسد استعداد ژنتیکی برای پرخوابی دارند که علت شناخته شده ای وجود ندارد.

2- نشانه های پرخوابی

علائم اغلب به آرامی در طول دوران نوجوانی و جوانی رشد بیشتر می شوند :

خواب آلودگی ، مشکل در بیدار شدن ، احساس گیجی یا سرگردانی ، افزایش نیاز به خواب در طول روز و حتی در حالی که در محل کار یا در یک وعده غذایی یا گفتگو ، افزایش زمان خواب  تا 18-14 ساعت در روز ، اضطراب،  کم انرژی، بی قراری، فکر کند و یا گفتار، از دست دادن اشتها، مشکلات حافظه.

پرخوابی ممکن است در شرایط زیر دیده شود:

بیماری اسکلروزافسردگی، چاقی، سندرم خستگی مزمن، صدمه به سیستم اعصاب مرکزی ناشی از ضربه به سر، یک عارضه جانبی از مصرف دارو یا قطع دارو.

ممکن است استعداد ژنتیکی برای پرخوابی نیز وجود دارد.

ویژگی های تشخیصی عبارتند از :

خواب آلودگی بیش از حد برای حداقل یک ماه،  خصوصاً خواب طولانی مدت و یا خواب در طول روز، و تقریبا هر روز.

خواب آلودگی مفرط باعث ناراحتی بالینی قابل توجه و یا اختلال در روابط اجتماعی و شغلی  می گردد.

3- علت پرخوابی

– به طور خود خواسته  زمان خواب کوتاه باشد.

– داروها (آرام بخش، قرص های خواب آور، آنتی هیستامین ها)

– اختلالات خواب (مانند آپنه خواب و یا سندرم پای بی قرار)

– شرایط پزشکی دیگر (مانند کم کاری تیروئید، هیپرکلسمی، هیپرناترمی و …)

4- درمان پرخوابی

در صورت پر خوابی معمولاً از محرک هایی مانند آمفتامین، متیل فنیدیت، و مدافینیل، تجویز می شود. سایر داروهای مورد استفاده برای درمان این اختلال، شامل کلونیدین، لوودوپا، بروموکریپتین، داروهای ضد افسردگی، و مهارکننده های مونوآمین اکسید هستند.

 تغییر در رفتار، برای مثال اجتناب از کار در شب و فعالیتهای اجتماعی که به تاخیر انداختن زمان خواب می گردد و همچنین رژیم غذایی  مناسب  است که مثلاً بیماران باید از الکل و کافئین اجتناب کنند.

نکاتی برای یک خواب خوب شبانه:

1– تنظیم یک برنامه:

رفتن به رختخواب هر شب در زمان معین و بیدار شدن در یک زمان مشخص در صبح. اختلال در زمان برنامه خواب، به بی خوابی منجر شود. خواب در تعطیلات آخر هفته، باعث می شود تا بیدار شدن در روز کاری دشوارتر گردد. برای همین بهتر است چرخه خواب در تمام طول هفته حفظ شود.

2- ورزش:

سعی کنید در روز 20 تا 30 دقیقه  ورزش کنید. ورزش روزانه به اغلب افراد کمک می کند تا خواب خوبی داشته باشند، اگر چه ورزش قبل از خواب، باعث مشکلاتی در خواب می گردد. حداکثر، سعی کنید ورزش خود را حدود پنج تا شش ساعت قبل از رفتن به رختخواب انجام دهید.

3- اجتناب از کافئین، نیکوتین، و الکل:

اجتناب از نوشیدنی های حاوی کافئین، که به عنوان یک محرک عمل می کند. منابع کافئین شامل قهوه، شکلات، نوشابه، چای غیرگیاهی، مواد مخدر رژیم غذایی و برخی از داروهای ضد درد. سیگاری ها  معمولاً خواب سبکی دارند و اغلب به دلیل کم شدن نیکوتین صبح زود بیدار می شوند. الکل از خواب عمیق می کاهد و فرد را در مراحل سبک تر از خواب نگه می دارد.

4- آرامش قبل از خواب:

یک حمام آب گرم، خواندن کتاب می تواند برای فرد آرامش ایجاد کند و آسان تر به خواب بروند. شما می توانید خودتان فعالیت های خاص برای آرامش قبل خواب انجام دهید مانند تکنیک های تمدد اعصاب، که می تواند مراسم قبل از خواب شما باشد.

5- خواب تا نور خورشید:

در صورت امکان، با طلوع خورشید از خواب بیدار شوید، و یا در صورت نبودن نور کافی، در هنگام صبح از چراغ های بسیار روشن استفاده کنید. نور خورشید کمک می کند تا در هر روز ساعت بیولوژیکی بدن مجدداً تنظیم مجدد کند. کارشناسان برای افرادی که مشکل خواب دارند، قرار گرفتن در معرض یک ساعت نور آفتاب صبح را برای رفع این مشکل تجویز می کنند.

6- در رختخواب بیدار نمانید:

اگر شما نمی توانید به خواب بروید، در رختخواب دراز نکشید. کار های دیگری انجام دهید، مانند مطالعه کردن، تماشای تلویزیون و یا گوش دادن به موسیقی، تا زمانی که کاملاً احساس خستگی کنید. در رختخواب منتظر خواب بودن اضطراب شما را بیشتر می کند و در نهایت به بی خوابی بیشتر کمک است.

7- کنترل محیط اتاق خواب:

استفاده از وسایل خواب راحت مانند : تخت خواب، بالشت، ملافه – جلوگیری از سر و صدا – دمای مناسب اتاق خواب

در صورتی که مشکل خواب ادامه پیدا کرد، حتماً به دکتر مراجعه کنید تا هر چه زودتر زیر نظر متخصص درمان گردد.

تحقیقات خواب در حال گسترش است. محققان دریافته اند که کیفیت خواب تا حد زیادی بر ساعات بیداری ما تاثیر می گذارد. تکنیک های نوآورانه، مانند تصویربرداری از مغز، به محققان  کمک می کند تا در درک چگونگی خواب و فعالیت مناطق مختلف مغز در هنگام خواب و اختلالات مختلف بر خواب بهتر تحقیق نمایند.

• منابع :
• DSM IV- TR 2000
•  کتاب مغز و اعصاب بالینی
• دانشگاه مریلند صفحه پزشکی